Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΡΟΛΩΝ

Σταύρος Καρκαλέτσης

www.karkaletsis-stavros.blogspot.com

Όσοι αναζητούν γεωστρατηγικές περιγραφές σε βάθος χρόνου, διαβλέπουν καθαρά τάσεις που οδηγούν σε έναν πολυ-πολικό νέο κόσμο, όπου πολλοί «παίκτες» αναζητούν από τώρα ρόλους, αμφισβητώντας έμμεσα τα αμερικανικά πρωτεία. Η Γερμανία, παρότι παραδοσιακός ΝΑΤΟικός σύμμαχος επί δεκαετίες, είναι ο γνησιότερος ίσως εκφραστής σήμερα αυτών των γεωστρατηγικών αναζητήσεων. Παρά την μακρά της προσήλωση στην αμερικανική υπερδύναμη, η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας και – το σημαντικότερο- η πάντα ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης.

Η σχέση Γερμανίας-ΗΠΑ θα μείνει ως έχει ή και θα επιδεινωθεί ελαφρά στο άμεσο μέλλον, και αυτό συνεκτιμάται από τα γραφόμενα των πλέον έγκυρων δυτικών αναλυτών. Το όλο και πιο φιλόδοξο Βερολίνο, διατηρεί επιφυλάξεις απέναντι σε πολλές επί μέρους πολιτικές των ΗΠΑ, ιδίως στην ενέργεια. Αυτό, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες παλεύουν να εντάξουν την ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. στη συνολική στρατηγική του ΝΑΤΟ, με στόχο την πλήρη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλης της Ευρώπης από τις ΗΠΑ. Ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Joseph Biden κατέστησε σαφές, στην πρόσφατη 45^η Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (Munich Security Conference), ότι οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν «περιορισμό της εξάρτησης των συμμάχων τους από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο».

Η αμερικανική πολιτική, (και) υπό τον Ομπάμα, θα κρατήσει σταθερές:

1. Την όσο το δυνατόν ισχυρότερη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τα αμέσως επόμενα χρόνια.
2. Σε σχέση με τον παραπάνω στόχο, αποδυνάμωση Γερμανίας και Γαλλίας.
3. Την σταδιακή υποβάθμιση της Ε.Ε., με τη δημιουργία ενός τύπου νέας ευρωπαικής ομοσπονδίας, όπου θα συμμετέχουν κράτη-προτεκτοράτα (Τσεχία, Πολωνία, Ουκρανία) και πολιτικοί-μαριοννέτες των ΗΠΑ (Αχμέτ Θάτσι, Σαλί Μπερίσα, Γκρούεφσκι, Σαακασβίλι κτλ)

Οι ΗΠΑ θα επιμείνουν στην οικοδόμηση ενός τείχους ανάμεσα στην Ευρώπη και την ανερχόμενη Ρωσία. Για αυτό επιδιώκουν να διοχετεύεται στην Ευρώπη αποκλειστικά αμερικανικών συμφερόντων πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αυτή η πολιτική έχει απέναντί της τα γερμανικά ζωτικά οικονομικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα. Το Βερολίνο θεωρούσε παραδοσιακά την ανατολική Ευρώπη δικό του Lebensraum, χώρο οικονομικής επέκτασης και κυριαρχίας. Τα επόμενα χρόνια, εκτιμάται πως θα υπάρξει έντονος ανταγωνισμός ΗΠΑ-Γερμανίας για οικονομικό/γεωστρατηγικό έλεγχο της ανατολικής Ευρώπης.

Έγκυροι Γερμανοί αναλυτές τονίζουν κατά συρροήν πως η χώρα τους δεν πρόκειται να στηρίξει τον αγωγό φυσικού αερίου Nabucco. Εξ’ άλλου ο σχεδιαζόμενος ρωσο-γερμανικός αγωγός North Stream, παρακάμπτει την Πολωνία και υπονομεύει τον Nabucco. Η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ, που συχνά ερωτάται για τα ενεργειακά θέματα και τις σχετικές επιλογές της χώρας της, αποφεύγει συγκεκριμένη αναφορά στον Νabucco.

H Γερμανία έχει κατακτήσει ηγεμονική οικονομική και πολιτική θέση στην Eυρώπη και δεν θέλει να την χάσει. Οι Γερμανοί, αν και δεν το δείχνουν ανοιχτά, ενοχλούνται από τις συνεχείς αμερικανικές υποδείξεις. Συχνά Γερμανοί πολιτικοί και αναλυτές διερωτώνται πώς είναι δυνατόν οι ΗΠΑ να ανησυχούν περισσότερο από τους ίδιους για τη γερμανική ενεργειακή εξάρτηση.

Η Γερμανία όμως αντιδρά και σε άλλα ζητήματα, σημαντικά ή δευτερεύοντα, δείχνοντας στις ΗΠΑ ότι έχει δική της πολιτική. Πρόσφατο κρούσμα, η εντολή του Αμερικάνου αρχιστράτηγου στο Αφγανιστάν John Crantok, o οποίος εξέδωσε εντολή, με την οποία ζητά την εκτέλεση εμπόρων οπίου (σύμφωνα με απόρρητο έγγραφο το οποίο δημοσιεύει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel / Ιαν. 2009).
Στο έγγραφο αυτό ο Crantoc αναφέρει ότι η εντολή αυτή είναι αποτέλεσμα μιας συνάντησης των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ που έγινε τον Οκτώβριο του 2008, κατά την οποία συμφωνήθηκε ότι οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν μπορούν να επιτίθενται σε εμπόρους οπίου. Η εντολή εστάλη στις 5 Ιανουαρίου στον Egon Rahms, το Γερμανό αρχηγό των δυνάμεων του ΝΑΤΟ ο οποίος είναι επικεφαλής της αποστολής των Διεθνών Δυνάμεων Αρωγής Ασφάλειας (ISAF). Ο Γερμανός στρατηγός κατέστησε σαφές στην απάντησή του προς τον Aμερικανό συνάδελφό του, ότι δεν προτίθεται να παραβιάσει τους ισχύοντες κανονισμούς σχετικά με τις επιθέσεις, κάτι που προκάλεσε την οργή του Αμερικανού στρατηγού. Ο Rahms όμως, προφανέστατα ενήργησε έτσι κατόπιν οδηγιών του Βερολίνου. Τέτοια περιστατικά αποκτούν μια βαρύνουσα σημειολογία, αφού δείχνουν μια υποβόσκουσα τάση χειραφέτησης του Βερολίνου από την Ουάσινγκτον.

Έως πριν λίγα χρόνια η σχεδίαση και εκτέλεση της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας στηριζόταν στο ότι ήταν μια Οικονομική Δύναμη που έπαιρνε την ισχύ της κυρίως από τις εμπορικές σχέσεις και την οικονομική της παντοδυναμία. Η Γερμανία δηλαδή ακολουθούσε το δόγμα του «Handelsstaat/Traiding State». Αυτό σιγά σιγά δείχνει να αλλάζει. Η Γερμανία χαράζει πολυδιάστατες πολιτικές, με δικό της γεωπολιτικό βάρος και βάθος, ως α)ηγέτιδα δύναμη στην Ε.Ε β)σημαντική δύναμη στο ΝΑΤΟ και γ) σχετικά ανεξάρτητη από ΗΠΑ. Το τελευταίο φαίνεται ξεκάθαρα από την αναβαθμισμένη σχέση που διεκδικεί το Βερολίνο με τη Μόσχα. Η δυναμική τα τελευταία χρόνια «επιστροφή» της Ρωσίας, ώθησε και τη Γερμανία, που διείδε μια πρόσθετη ευκαιρία δική της ανόδου. Η όλη φιλοσοφία της Γερμανίας απέναντι στη Ρωσία, με όρους ψυχολογικής ερμηνείας, είναι διαφορετική από αυτό που θα ήθελαν οι ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί θα επιθυμούσαν από τη Γερμανία επιστροφή στον ψυχροπολεμικό της ρόλο, με όρους βεβαίως του σήμερα. Να συγκρατεί δηλαδή η Γερμανία τη Ρωσία. Οι Γερμανοί αντίθετα, νιώθουν ως σωστή πολιτική το να «καθοδηγούν» τη Ρωσία, όσο μπορούν, στα δικά τους συμφέροντα. Τα οποία εκλαμβάνουν ως ευρωκεντρικά, με δεσπόζουσα δύναμη φυσικά τους ιδίους.

Είναι βέβαιο πως τα επόμενα χρόνια θα δούμε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον νέο πλαίσιο συσχετισμών στην Ευρώπη. Ρωσία και Γερμανία, ανερχόμενες, θα «εισπράξουν» από την απώλεια ισχύος των ΗΠΑ στη γηραιά ήπειρο. Η ελληνική διπλωματία, στο μέτρο πάντα των περιορισμένων δυνατοτήτων της, οφείλει να δει «μακριά» και να εργαστεί προς τη δημιουργία ευρωπαικής συλλογικής ασφάλειας, με νέα ανοίγματα προς Βερολίνο, Μόσχα και Παρίσι. Ανοίγματα όχι μόνο και απαραίτητα εξοπλιστικού χαρακτήρα. Ας γίνουμε και εμείς λίγο πιο πολυδιάστατοι. Οι Γερμανοί δείχνουν το δρόμο….